بررسی رادیاتور خودرو و مشکلات و خرابی های آن
موتور خودرو قلب تپنده آن است و توان مورد نیاز خودرو برای کار کردن را از طریق احتراق سوخت و هوا و تولید انرژی به وسیله تعداد زیادی قطعات متحرک درون موتور فراهم میکند. همین دلایل باعث میشود که موتور ماشین در دمای بالایی کار کند. اگر این دما از حد معینی افزایش یابد، موتور داغ میکند و ممکن است اجزای موتور مثل سیلندر و پیستون ها دچار آسیب شدید شوند. مقداری از گرمای موتور از طریق اگزوز خارج میشود اما بخش عمده گرما هنوز داخل موتور است. وظیفه حفظ دمای مطلوب موتور بر عهده ی سیستم خنک کننده ماشین میباشد. این سیستم از اجزایی مانند رادیاتور، ترموستات، پمپ آب، لوله های آب و فن خنک کننده تشکیل شده است که رادیاتور خودرو اصلیترین بخش آن است.
کارکرد رادیاتور به چه صورت میباشد؟
همانطور که قبلتر عنوان شد، رادیاتور ماشین بخشی از سیستم خنک کننده موتور است که شامل مایع خنک کننده، لوله هایی برای گردش مایع خنک کننده، پمپ آب فن و ترموستاتی است که دمای خنک کننده را کنترل میکند. مایع خنک کننده همان ترکیب آب و ضد یخ است که دارای نقطه جوش بالا و نقطه انجماد پایین برای جلوگیری از تبخیر و منجمد شدن در فصول گرم و سرد سال میباشد. این مایع از طریق لوله های رادیاتور خودرو، درون موتور برای جذب گرمای اضافی آن حرکت میکند و پس از خنک کردن موتور، با تایید ترموستات به رادیاتور باز میگردد.
پس از بازگشت به رادیاتور، پرههای فلزی نازک گرمای مایع خنک کننده را به بیرون ماشین منتقل میکنند و هوای خنک از طریق دریچه مشبک جلوی خودرو به رادیاتور وارد میشود تا در فرایند خنکسازی کمک کند. همچنین فن سیستم با دمیدن هوا به روند کاهش دمای مایع خنک کننده سرعت میبخشد. پس از آن که ترموستات خنک بودن سیال را تایید کرد، مایع خنک کننده مجدداً در موتور گردش میکند و این چرخه تبادل گرما برای حفظ دمای مطلوب و جلوگیری از داغ کردن موتور دائماً در حال اجرا است.
چه مشکلاتی عملکرد رادیاتور را دچار اختلال می کند؟
از مشکلات احتمالی رادیاتور ماشین میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
1. نشت کردن مایع خنک کننده:
اگر مایع خنک کننده نشتی داشته باشد باعث میشود رادیاتور خودرو عملکرد مطلوبی نداشته باشد و در نتیجه به علت عدم خنکسازی، موتور بیش از حد گرم شده و آسیبهای پر هزینه به جای خواهد گذاشت. علائم زیر میتواند نشان دهنده این مشکل باشد:
- افزایش دمای موتور
- مایع یا رسوب در نواحی مختلف رادیاتور
- خروج بخار از زیر کاپوت (بسته به مقدار نشتی ممکن است کم یا زیاد باشد).
- چکه کردن مایع به رنگ روشن روی زمین هنگامی که ماشین پارک باشد.
- نزدیک بودن آمپر هشدار به خط آخر.
2. معیوب بودن ترموستات:
ترموستات به واحد کنترل موتور (ECU) متصل است و وظیفه کنترل جریان ورودی مایع خنک کننده به رادیاتور را بر عهده دارد. در صورت خرابی موتور به سرعت گرم میشود، زیرا مایع را که در دمای مناسب خنک شده دریافت نمیکند. نشانه های این مشکل عبارت است از:
- تغییرات نامنظم دمای موتور ناشی از تلاش ترموستات برای محاسبه مجدد جریان و
دمای مایع خنک کننده. - نشت مایع خنک کننده در ناحیه ترموستات.
- خروج بخار از زیر کاپوت.
- نزدیک بودن آمپر هشدار به خط آخر.
3. شکستگی یا ترک در رادیاتور:
گاهی اوقات در اثر خوردگی و فرسودگی به دلیل رسوبات در سیستم خنک کننده یا تصادف، ترکها و شکستگیهای کوچکی روی رادیاتور خودرو ایجاد میشود که منجر به عملکرد غیر مطلوب آن و داغی موتور میگردد. موارد زیر به احتمال بالا این مشکل را نشان میدهد:
- خروج بخار از رادیاتور ماشین.
- افزایش دمای موتور و نفوذ گرمای آن به اتاق.
- نشت مایع خنک کننده روی قطعات مجاور یا روی زمین.
- بالا بودن آمپر دمای موتور.
4. خراب شدن پمپ آب:
یکی از رایجترین مشکلات مربوط به رادیاتور ماشین، خرابی پمپ آب است. پمپ آب مایع خنک کننده را با فشار مطلوبی اطراف موتور حرکت میدهد و سپس از طریق رادیاتور به عقب باز میگرداند. با گذشت زمان، قرقره و یاتاقانهای پمپ میتوانند شل شوند و پمپ نمیتواند جریان آب یکسانی را حفظ کند. نشانه های خرابی واترپمپ عبارت است از:
- بلند شدن صدای سوت مانند از جلوی ماشین که ناشی از شل بودن قرقره است.
- گرمای بیش از حد موتور و نزدیک بودن آمپر هشدار به خط آخر.
- خروج بخار از رادیاتور خودرو.
- نشت مایع خنک کننده از پمپ آب.
چگونه از آسیب رادیاتور هنگام داغ شدن موتور جلوگیری کنیم؟
با بالا رفتن عمر خودرو، مشکلاتی پیش میآید که باعث میشود سیستم خنک کننده خودرو به درستی کار نکند. همیشه مطمئن باشید که آمپر دمای خودرو شما به درستی کار میکند تا داغ شدن موتور را متوجه شوید و با انجام کارهای زیر، از فشار کاری رادیاتور کم کرده تا عمر آن افزایش یابد:
- کولر را خاموش کنید
اگر هنگام روشن بودن کولر موتور شما داغ کرد آن را خاموش کنید، چون فشار بیشتری به موتور وارد میکند.
- پنجرهها را پایین کشیده و سیستم حرارتی را روشن کنید
با روشن کردن گرمای اتومبیل، هوای داغ موتور وارد کابین میشود و باز گذاشتن پنجرهها به تخلیه سریع گرما از اتاق خودرو کمک میکند. این گزینه در فصول گرم سال منطقی به نظر نمیآید اما در شرایط اضطراری برای رادیاتور خودرو مفید میباشد.
- ماشین را در حالت خلاص نگه دارید
اگر در ترافیکی گیر کردهاید که سریع حرکت نمیکند، تا جایی که ممکن است ماشین خود را در حالت خلاص قرار دهید و دنده، کلاچ و ترمز ماشین را درگیر نکنید. این امر تا حد زیادی فشار و در نتیجه گرمای ایجاد شده در موتور شما را کاهش میدهد و رادیاتور تحت فشار قرار نمیگیرد.
- ماشین را متوقف کنید
اگر مراحل بالا را امتحان کرده و خودروی شما نشانه های بهبود را نشان نداد، ماشین خود را کنار زده و کاپوت آن را باز کنید. این امر هم موتور و هم رادیاتور ماشین شما را از خطرات دور میکند. مشکل را از نزدیک بررسی کنید و در صورت نیاز از مکانیک متخصص کمک بگیرید.
توجه به این نکته بسیار مهم است که هنگام داغ بودن موتور به هیچ عنوان درپوش رادیاتور را باز نکنید. باز کردن درپوش فقط در هنگام اطمینان از خنک شدن موتور و البته همراه با احتیاط زیاد مجاز است.
چگونه عمر مفید رادیاتور ماشین را افزایش دهیم؟
همواره پیشگیری بهتر از درمان است و شما میتوانید با دقت کردن در موارد کوچک تا حد زیادی از داغ کردن موتور جلوگیری کنید و عمر مفید رادیاتور را بالا ببرید. سطح مایع خنک کننده مخزن رادیاتور خودرو را همواره چک کنید تا از مقدار معین پایینتر نباشد و همچنین مطمئن شوید مواد اضافی و آلوده در آن قاطی نشده باشد. شلنگ های رادیاتور را نیز چک کنید زیرا شلنگ ها از مواد لاستیکی ساخته شدهاند و با گذشت زمان به دلیل واکنشهای شیمیایی، رسوبات و دمای بالا ممکن است خراب شوند. زمان تقریبی تعویض شلنگ های رادیاتور خودرو معمولاً هر 3 سال میباشد. همچنین درپوش رادیاتور را هر از گاهی چک کرده تا به علت شل بودن یا هرز شدن دچار نشتی نشود.
سوالات متداول
در بخش نهایی، سوالات رایج مربوط به رادیاتور ماشین را به طور خلاصه پاسخ میدهیم.
1. رادیاتور چیست؟ رادیاتور بخش اصلی از سیستم خنک کننده است که به کمک قطعات مرتبط به آن مانند واترپمپ، ترموستات، شلنگ و فن (پروانه) دمای موتور خودرو را کاهش میدهد. 2. جنس رادیاتور چیست؟ بسته به هر خودرویی متفاوت است اما در ابتدارادیاتورها از مس ساخته میشدند و امروزه از جنس آلومینیوم ساخته میشوند تا حرارت را به سرعت دفع کند. 3. نحوه کار رادیاتور؟ با روشن شدن خودرو، مایع خنک کننده مخزن رادیاتور به کمک پمپ آب و از طریق لوله های رادیاتور به داخل موتور جریان مییابد. پس از جذب گرمای موتور، دوباره از طریق لوله ها به داخل رادیاتور باز میگردد و توسط پره های فلزی نازک و همچنین فن خودرو خنک میشود و این چرخه تکرار میگردد. ترموستات نیز خنک بودن مایع را هنگام ورود به موتور چک میکند.
. چرا رادیاتور آسیب میبیند؟ از دلایل آسیب رادیاتور خودرو میتوان به افزایش عمر و فرسودگی، شکستن یا سوراخ شدن رادیاتور به دلیل خوردگی یا تصادف، جمع شدن رسوبات داخل آن و لوله ها و کاهش سطح مایع خنک کننده اشاره نمود. 5. چگونه از رادیاتور محافظت کنیم؟ با انجام کارهایی مثل چک کردن سطح و کیفیت مایع خنک کننده درون مخزن رادیاتور ماشین، چک کردن شلنگ های رادیاتور و تعویض دورهای آنها، رانندگی مناسب و تحت فشار قرار ندادن موتور خودرو و تعویض کردن ترموستات در صورت خرابی، رادیاتور خودروی شما مدت زمان بیشتری کار خواهد کرد.